Çeviride Skopos Kuramı

Açıklama

Yunanca bir sözcük olan skopós, “hedef, amaç, gaye, kasıt, erek, niyet” anlamlarını taşır. Uluslararası çeviribilim alanının en yetkin isimlerinden Prof. Dr. Hans J. Vermeer’in ilk kez 70’li yıllarda geliştirdiği Skopos Kuramı çeviriye işlevsel bir yaklaşımı savunmaktadır. Genellikle her çeviri bir talebin, bir “sipariş”in sonucudur. Çeviriye gereksinim duyan kişi “sipariş ettiği” metni belli bir hedef doğrultusunda istemektedir. Bu işi  üstlenen kişi, çevirmen, en az çift-kültürlü bir uzman olmak; belli bir amaç ve erek-kültür “alıcıları” için bir metin “üretme”yi ya da “tasarlama”yı bilmek zorundadır. Çevirmen, erek-metin “üreticisi”dir. Peki, bu süreçte kaynak-metin ve onun ilk tasarlayıcısı olan yazarın niyeti ne denli rol oynamaktadır? Dilden dile, kültürden kültüre geçişler çevirileri nasıl etkiler? Yazınsal metin çevirileri ile bilimsel metin çevirileri arasında bir fark gözetmek gerekir mi? Çeviribilim öğrencileri için olduğu kadar, çeviriyle uğraşanlar, kültürlerarasılık, metinlerarasılık gibi kavramlarla ilgilenenler için de vazgeçilmez bir kaynak niteliği taşıyan bu eserde, günümüzdeki çeviri serüveninin içerdiği bu tür soruların yanıtları aranıyor.

Prof. Dr. Hans J. Vermeer Heidelberg Üniversitesi’nde çeviribilim alanında çalışmaktadır. 70’li yıllarda geliştirdiği Skopos Kuramı ile tanınan Prof. Dr. Vermeer, çeviribilimin özerk bir bilim dalı olmasında önemli rol oynamış bir kuramcıdır. Çeviribilim, dilbilim ve yabancı dil eğitimi konularında Almanca, İngilizce, Portekizce, İspanyolca, Bask ve Hindu dillerinde çok sayıda kitap ve makalesi vardır. İbranice, Latince, Eski Yunanca, Arapça ve Ortaçağ Almancasından özgün kaynaklara dayandırdığı, bugüne dek 7 cildi yayımlanmış Çeviri Tarihi çalışması da eşi görülmemiş kapsamı ve disiplinlerarası yaklaşımıyla çağdaş çeviribilim için temel bir kaynak niteliğindedir.